Als adviseurs krijgen we vaak inhoudelijke vragen over verontreinigingen waar bedrijven op laten analyseren. Wat zijn die stofjes en waar komen ze vandaan? In dit kennisblad wordt de mycotoxine deoxynivalenol (DON) verder toegelicht.
Wat is Deoxynivalenol (DON)?
Deoxynivalenol (DON) is een mycotoxine. Een mycotoxine is een gif dat geproduceerd wordt door een schimmel. Deze schimmels verspreiden zich door middel van sporen. De sporen kunnen overal voorkomen en bij de juiste luchtvochtigheid en temperatuur beginnen de sporen uit te groeien tot schimmels. Hierbij produceren de schimmels mycotoxines. De schimmels of sporen zelf zijn niet giftig, maar de mycotoxines die geproduceerd worden wel. Naast DON zijn er nog vele andere mycotoxines die worden geproduceerd door andere schimmels en die op andere producten voorkomen, zoals aflatoxine, zearalenon of ochratoxine A op maïs of granen.
Waar komt DON vandaan?
DON is een mycotoxine dat voornamelijk wordt geproduceerd voor de Fusarium schimmels. Deze schimmels kunnen aanwezig zijn op verschillende graansoorten. Deze DON komt daardoor vooral via tarwe en tarwe-bevattende producten in de voedselketen terecht.
Gezondheidseffecten van DON
DON is een van de minst giftige mycotoxines, echter betekent dit niet dat deoxynivalenol niet schadelijk is. Daarnaast is DON een veel voorkomende verontreiniging in granen en tarwe. Acute effecten van DON kunnen zijn braken, buikpijn, diarree en hoofdpijn. Bij dieren kan DON ook leiden tot leverschade of vruchtbaarheidsproblemen.
De maximale toegestane gehalten van DON in levensmiddelen kunnen gevonden worden in Bijlage I van Verordening (EU) 2023/915 en de specifieke voederveiligheidsnormen volgens GMP+ kunnen worden gevonden in Technical Specification 1.5. Daarnaast heeft de Europese Commissie een aanbeveling gepubliceerd, namelijk de 2006/576/EG.
Voorzorgsmaatregelen
Behandelingen zoals verhitten of bevriezen hebben geen effect op DON of andere mycotoxines. De schimmel die DON produceert kan wel gedood worden door middel van temperatuurbehandelingen. Dit heeft echter geen effect op de giftige stoffen die al door de schimmel geproduceerd zijn.
Figuur 1. Een gezonde tarweaar (links) en een met Fusarium graminearum geïnoculeerde aar (rechts).